HISTORIA SZKOŁY PODSTAWOWEJ IM. MIKOŁAJA KOPERNIKA W LUBAWIE NA KARTACH KRONIK
Na jednej z półek w gabinecie dyrektora szkoły pośród wielu książek, pamiątek, bibelotów spoczywają niewyróżniające się niczym szczególnym stare w nieco podrapanych, nadgryzionych zębem czasu okładkach kroniki szkolne. Na jednej z nich widnieje napis: Kronika 1877-1947. To najstarsza kronika Szkoły Podstawowej im. Mikołaja Kopernika w Lubawie. Liczy 144 lata (a może i najstarsza „książka-zabytek” w naszym mieście). Przez 37 lat spisywano ją w języku niemieckim. Pierwsze zdania w języku polskim pojawiły się 19 stycznia 1920 roku w dniu powrotu Lubawy do Macierzy: Po długiej niewoli zaczyna świtać jutrzenka wolności. Na wdzięczny odgłos „Polska zmartwychwstaje” wszystkie polskie serca biją radośniej i napełniają się wdzięcznością ku Bogu, który widział i zrozumiał nasze stuletnie cierpienie – napisano.
Pośród pożółkłych stronic annału spisanego odręcznie wiecznym piórem pojawiają się informacje na temat liczby uczniów w danym roku szkolnym oraz nazwiska nauczycieli, którym przyszło pracować w niełatwych czasach. I tak: w 1877 roku szkoła liczyła 425 uczniów. Ta liczba zwiększała się w kolejnych latach średnio o kilkanaścioro osób, aż w końcu w roku 1913 uczyło się 606 dzieci w 11 oddziałach. Kolejne zapiski rozpoczynają się we wspomnianym roku 1920. Stan szkoły w dniu 2 października tego roku to 9 nauczycieli i 706 uczniów w 12 klasach (liczba uczniów w jednej klasie wahała się od 38 do 88 osób). Szkoła dzieliła się na oddział polski i niemiecki. Liczba dzieci, która na końcu roku szkolnego 1920/1921 wynosiła 670, spadła z początkiem nowego roku do 570, ponieważ przy szkole wydziałowej urządzono pierwszą klasę wstępną. Ostatecznie w 11 oddziałach naukę rozpoczęło 516 uczniów. W 1933 roku w 14 oddziałach klas I-VII uczyło się 671 chłopców i dziewcząt. 15 czerwca 1934 roku, w dniu zakończenia roku szkolnego, na kilka lat urywają się zapiski prowadzone przez kronikarza.
W połowie lutego 1945 r. miejscowe władze zarządu Lubawy rozpoczęły przygotowania do otwarcia szkoły w budynku poklasztornym, po wyprowadzeniu się wojsk rosyjskich, które zajmowały połowę budynku. Kolejne zapiski w kronice rozpoczynają się w 1945 po zakończeniu II wojny światowej. Czytamy: Tutejsza szkoła powszechna po uszkodzeniu dachu ocalała. Wnętrze szkoły zostało jednak okropnie zdemolowane. Przy usilnej pracy nielicznego grona nauczycielskiego, jako też pomocy Zarządu Miasta z obywatelem burmistrzem Boryną na czele, zdołano część pomocy szkolnych odszukać, skompletować i zainwentaryzować. Dzieci i młodzież zapisywano i przyjmowano do szkoły w salach Zarządu Miejskiego. Początkowo utworzono oddziały od klas I do VII. Pod uwagę brano wiek i poziom umysłowy. I tak na przykład do klasy pierwszej uczęszczały dzieci, które miały, siedem, osiem, dziewięć, dziesięć, a nawet jedenaście lat. Większość starszej młodzieży miała trudności w czytaniu i pisaniu w języku polskim. Pospiesznie gromadzono książki, zachowane podręczniki szkolne, sprzęt, który mógł służyć jako pomoc naukowa w prowadzeniu zajęć. 4 marca 1945 roku w auli starej szkoły odbyło się uroczyste rozpoczęcie nauki. Całą uroczystością kierował pierwszy kierownik szkoły Ludwik Żuralski. Z 674 uczniami w 13 oddziałach klas I-VII miało pracować 15 nauczycieli. Naukę rozpoczęto, mimo braku odpowiednich zarządzeń, wg starych wzorów. W pierwszych latach powojennych szkolnictwo lubawskie borykało się z wieloma trudnościami: ciasnota lokalowa, brak odpowiedniej liczby nauczycieli. Już w maju 1945 roku podzielono młodzież i nauczycieli na dwie szkoły: Szkołę Powszechną nr 1 (jej kierownikiem był Ludwik Żuralski) i Szkołę Powszechną nr 2 (kierownikiem został Maksymilian Piłat). Przyczyną tego podziału była wzrastająca liczba uczniów. Podział taki był tymczasowy i istniał od maja do grudnia 1945 roku. W grudniu nastąpiło połączenie obu szkół w jedną z powodu braku nauczycieli. Kierownikiem był nadal Ludwik Żuralski. Na skutek otwarcia Państwowego Gimnazjum, Kursu Nauczycielskiego i brania młodzieży na przymusowe prace była potrzeba przeprowadzenia reorganizacji pracy szkolnej. Z powodu braku sił nauczycielskich zmniejszono ilość godzin nauczania w szkole powszechnej, jak i dokształcającej. Z poprzednich siedmiu kursów utworzono pięć (trzy żeńskie i dwa męskie). Od stycznia 1946 roku szczupłe grono nauczycieli uzupełnili absolwenci Wstępnego Kursu Pedagogicznego z Nowego Miasta, którzy po jego zakończeniu uzyskali prawo do nauczania w szkole podstawowej. W roku szkolnym 1945-1946 uchwałą Rady Pedagogicznej szkoła przyjęła nazwę Publicznej Szkoły Podstawowej. Liczba uczniów w latach 1945-1975 wahała się od 674 do 1164. Na ostatnim posiedzeniu Rady Pedagogicznej w roku szkolnym 1946/1947 postanowiono podwyższyć stopień organizacyjny szkoły do klasy ósmej (ta organizacja miała obowiązywać od września 1947r.). W 1947 roku dzięki staraniom kierownika szkoły i rady pedagogicznej Kurator Torunia dr Czesław Skopkowski pismem z dnia 28 lutego 1949 roku Nr 1-6107/49 nadał szkole imię Mikołaja Kopernika i ustalił na zawsze następującą nazwę szkoły: Publiczna Szkoła Podstawowa im. Mikołaja Kopernika w Lubawie.
W roku 1962 w budynku tej szkoły zostało zorganizowane przedszkole. W roku szkolnym 1966/1967 z powodu trwającego remontu szkoły zostało wynajętych 7 izb lekcyjnych w Liceum Ogólnokształcącym w Lubawie. Uczyły się tak klasy I-III i jedna klasa IV. Na wniosek Wydziału Oświaty i Dyrekcji Szkoły w kwietniu 1974 roku podpisano plan budowy nowej szkoły. W maju tego samego roku budowa została rozpoczęta. Trudne warunki lokalowe szkoły częściowo zostały rozwiązane. Wielką pomoc udzielili lubawianie – zakłady pracy, indywidualni rzemieślnicy, mieszkańcy. Młodzież w czasie wakacji pracowała przy pracach porządkowych na terenie nowej szkoły. Szkołę oddano 1 września 1975 roku.
21 VIII 1978 r. Kurator Oświaty i Wychowania w Olsztynie wręczył dyr. H. Mówce orzeczenie o nowej organizacji roku szkolnego. Szkoła Podstawowa im. M. Kopernika zaczęła pełnić funkcję Powszechnej Średniej Szkoły Ogólnokształcącej. Dzieci, które rozpoczęły naukę w bieżącym roku, miały być pierwszym rocznikiem, który ukończy dziesięciolatkę. Od 1 IX 1999 r. zaczął obowiązywać rządowy projekt reformy systemu edukacji – sześcioletnia szkoła podstawowa, trzyletnie gimnazjum i trzyletnie liceum. Z dniem 31 sierpnia 2019 roku, w wyniku reformy systemu oświaty z 2017 roku, gimnazja zostały zlikwidowane, a od roku szkolnego 2017/2018 nowe roczniki nie były przyjmowane, rozpoczęto wygaszanie gimnazjów. Ostatnie roczniki klas w latach 2017-2019 były nazywane „oddziałami gimnazjalnymi”. W tym roku szkolnym w naszej szkole pracuje 79 nauczycieli, którzy uczą w 45 oddziałach 908 uczniów.
Lata 2020 i 2021 zapisały się na kolejnych kartach kronik jako szczególne dla nauczycieli, uczniów i ich rodziców. Od wiosny 2020 r. zmieniły się warunki pracy i trwa to do dziś. Nie są to ani czasy zaborów, ani czas wojny czy też stanu wojennego, o których to wydarzeniach wspominali kronikarze, ale szalejąca na świecie pandemia COVID-19. Z nauczania stacjonarnego przeszliśmy w nauczanie zdalne.
Kroniki lubawskiej podstawówki skrywają wiele ciekawych, wręcz bezcennych informacji, fotografii. To zaledwie cząstka długiej historii, do poznania której zachęcamy, przywołując maksymę Cycerona: Historia magistra vitae est.
Z okazji urodzin patrona naszej szkoły
pragniemy złożyć najserdeczniejsze życzenia
wszystkim uczniom, nauczycielom, pracownikom administracji i obsługi.
Kierujemy je także do absolwentów oraz byłych pracowników naszej szkoły.
Dziękujemy rodzicom uczniów za wsparcie, współpracę,
przyjaciołom, instytucjom, osobom prywatnym,
którym zależy na dobru naszych uczniów mimo trudnych warunków,
w jakich przyszło w ostatnich miesiącach zdobywać wiedzę i umiejętności.
Życzymy wszystkim zdrowia, wytrwałości
oraz spełnienia wszystkich zamierzeń.
Przy tej okazji zapraszamy przyszłych pierwszoklasistów i ich rodziców
w mury naszej szkoły, którzy być może w roku szkolnym 2021/2022
poszerzą grono absolwentów lubawskiej podstawówki.
Dyrekcja Szkoły
