Mikołaj Kopernik 1473 – 1543

Astronom – uczony, który zmienił postrzeganie budowy świata. Sformułowana przez niego teoria heliocentryczna zapoczątkowała rewolucyjne zmiany w nauce. Ziemia z centrum Wszechświata stała się jedną z planet okrążających Słońce.

Urodził się w Toruniu, w rodzinie kupieckiej. Śmierć ojca spowodowała, że trafił pod opiekę brata swojej matki – Łukasza Watzenrode, przyszłego biskupa warmińskiego. To dzięki niemu studiował w Krakowie i we Włoszech oraz uzyskał urząd kanonika warmińskiego. W ten sposób trafił na Warmię i spędził tu pozostałe lata swojego życia. Początkowo przebywał w Lidzbarku Warmińskim u boku biskupa Łukasza, jako jego sekretarz i lekarz. To tam po raz pierwszy napisał zarys swojej teorii tzw. „Komentarzyk”. Do Fromborka na stałe przyjechał w 1509 r. Tu żył i pracował, sprawując obowiązki kanonika warmińskiego. Na kilka lat wyjechał do Olsztyna, by z tamtejszego zamku zarządzać dobrami kapituły warmińskiej. Administrator dóbr kapituły to jeden z urzędów kapitulnych, który pełnił. Był również kanclerzem, wizytatorem, przełożonym kasy aprowizacyjnej, posłem, opiekunem stołu kapituły, przełożonym kasy budowlanej, urzędnikiem do spraw nadzoru nad uzbrojeniem warowni fromborskiej, egzekutorem testamentów kanonickich. Przez całe życie służył kanonikom i biskupom jako lekarz. Wśród tych zajęć znajdował czas na to by obserwować niebo, dokonywać obliczeń i pisać dzieło, dzięki któremu znany jest przede wszystkim jako astronom – autor teorii heliocentrycznej. Pierwsze wydanie „De revolutionibus orbium coelestium” (O obrotach sfer niebieskich) ujrzało światło dzienne w roku 1543 w Norymberdze, na kilka miesięcy przed śmiercią Mikołaja Kopernika.

Kopernik zmarł we Fromborku w wieku 70 lat. Około pół roku przed śmiercią doznał paraliżu prawej strony ciała. Dokładna data jego śmierci nie została wówczas zapisana i stała się przedmiotem dyskusji historyków. Długo przyjmowano, że zmarł 24 maja 1543 r. – taką datę podał w jednym z listów Tiedeman Giese, bliski przyjaciel Kopernika. Jednakże w aktach kapituły warmińskiej znajdujemy pod datą 21 maja 1543 r. zapis o objęciu w posiadanie kanonikatu i prebendy po zmarłym Mikołaju Koperniku przez jego koadiutora Jana Loitza.
Astronom mógł umrzeć oczywiście trochę wcześniej, ale na podstawie tego zapisu przyjmujemy, za doktorem Jerzym Sikorskim, że miało to miejsce nie później niż 21 maja 1543r

Gwasz, Śmierć Kopernika, J. Szancer, 1953 r