Zbliża się święto patrona naszej szkoły. To najważniejsza uroczystość szkolna obchodzona tradycyjnie 19 lutego. Dwa lata temu dzień ten ogłoszono Dniem Nauki Polskiej i na stałe został wpisany do kalendarza świąt państwowych. To święto jest wyrazem uznania dla dokonań wybitnych polskich naukowców, ich dążeń do poznania prawdy. Data ta nie jest przypadkowa – to dzień urodzin naszego patrona Mikołaja Kopernika, wielkiego Polaka, słynnego astronoma, który dzięki swoim zasługom na polu nauki 28 lutego 1949 roku został Patronem Szkoły Podstawowej w Lubawie. Mikołaj Kopernik zazwyczaj kojarzony jest z Toruniem, jednak Lubawa stanowi niewątpliwie ważne miejsce w biografii astronoma. Historycy dowiedli, że właśnie na ziemi lubawskiej zapadła decyzja o wydaniu De Revolutionibus.
Wielokrotnie słyszeliśmy biografię Mikołaja Kopernika, jak również o wizytach na zamku biskupów chełmińskich w Lubawie, czy też o budowie wodociągów, ale być może nie znacie ciekawostek związanych z życiem i działalnością naukową słynnego astronoma. Oto kilka z nich.
Czy zastanawialiście się, od czego pochodzi nazwisko astronoma – Kopernik? Od kopru? To dobra odpowiedź, ale nie chodzi o koper ogrodowy. Kopper w języku łacińskim, niemieckim i angielskim oznacza miedź. Żółtoczerwony metal, z którego wyrabia się różne pożyteczne przedmioty. Ojciec Mikołaja był kupcem i przez wiele lat handlował koprem, czyli miedzią i możliwe, że stąd wzięło się jego nazwisko.
Czego uczono w średniowiecznej szkole? Naukę dzielono na dwie części. W pierwszym roku nauki uczniowie poznawali wiadomości z trzech przedmiotów, które nazywano po łacinie TRIVIUM. Były to: podstawy gramatyki łacińskiej, retoryka, czyli poprawna wymowa i ładne wypowiadanie się, oraz dialektyka – nauka logicznego myślenia.
Po roku lub dwóch latach uczeń przechodził do wyższej klasy i zaczynał naukę QUADRIVIUM. Tu dochodziły kolejne cztery przedmioty do opanowania – algebra, czyli dzisiejsza matematyka, następnie geometria, astronomia oraz muzyka.
Kolejna ciekawostka dotyczy podróżowania. W czasach młodości Kopernika czas podróży mierzono nie w godzinach, ale w dniach. W ciągu jednego dnia konnej jazdy dało się pokonać około 40 km, zaś wozem zaprzężonym w konie lub woły – tylko 35 km. Tyle samo – około 30 km, mógł pokonać jednego dnia piechur. Oznaczało to, że do Inowrocławia (oddalonego od Torunia o 40 km) trzeba było podróżować cały dzień. Gdy Mikołaj wyruszał z Torunia do Krakowa na studia, aby przebyć ponad 400 km, musiał zarezerwować sobie na podróż mniej więcej dwa tygodnie.
Skąd Kopernik wiedział, jak wykonać instrumenty obserwacyjne? Trochę nauczył się o tym od swoich mistrzów – nauczycieli z Bolonii i Krakowa, ale najwięcej dowiedział się z dzieł Ptolemeusza, który obserwował niebo za pomocą takiego samego sprzętu. Kopernik chciał mieć identyczne przyrządy, aby porównać swoje obserwacje z wnioskami Ptolemeusza. Wykorzystując jego instrumenty, Kopernik obalił jego teorię.
Dlaczego obserwacje nieba dokonywane we Włoszech były dla astronomów XVI wieku takie ważne? Stamtąd widać było nieco lepiej – Włochy leżą bliżej równika niż Frombork, więc gwiazdy widziane stamtąd wydają się nieco bliższe. Ale najważniejsze było coś innego – uczeni mogli oglądać niebo i układy gwiazd, znajdując się niemal na tej samej szerokości i długości geograficznej co ich starożytni mistrzowie – Ptolemeusz, Arystoteles, Tales czy Pitagoras.
Co stało się z księgami uczonego? Kilkadziesiąt zgromadzonych przez siebie ksiąg Mikołaj Kopernik zapisał w testamencie diecezji warmińskiej. Tam też trafiły, wzbogacając kościelną bibliotekę. Niestety, w 1626 roku Szwedzi, podczas najazdu na Pomorze i Prusy, ukradli cały księgozbiór. Król szwedzki Gustaw II Adolf rad z cennej zdobyczy nakazał oddać ją do Biblioteki Uniwersyteckiej w Uppsali. Dziś, z 46 tomów na pewno należących do Mikołaja Kopernika, 41 znajduje się w Uppsali, a jeden tom – w Bibliotece Królewskiej w Sztokholmie. Pozostałe księgi trafiły do szwedzkich bibliotek. Tylko jeden tom z całego księgozbioru zachował się w Polsce i znajduje się w Muzeum Mazurskim w Olsztynie.
O największym dziele Kopernika „De Revolutionibus” („O obrotach sfer niebieskich”) i jego największym odkryciu wiedzą zapewne wszyscy, ale gdzie do niego doszło? Odpowiedzi na to pytanie udzielili naukowcy związani z Fundacją Nicolaus Copernicus, którzy 23 maja 2017 roku podczas trwania międzynarodowej konferencji „Mikołaj Kopernik na Ziemi Lubawskiej” przedstawili najnowszy stan badań nad pobytem astronoma na zamku w Lubawie i prowadzonymi tam obserwacjami astronomicznymi. Po konsultacjach z uczonymi przyjaciółmi Mikołaj Kopernik postanowił wydać to dzieło, na kartach którego ogłosił, że Ziemia krąży wokół Słońca, a nie odwrotnie. Decyzja ta zapadła właśnie na zamku w Lubawie wiosną i latem 1539 roku. Razem z Mikołajem Kopernikiem na zamek do Lubawy przyjechał profesor matematyki w Wittemberdze Jerzy Joachim Retyk, który był zauroczony naukami wybitnego astronoma. To on i biskup Tiedemann Giese przekonali Kopernika do wydania dzieła.
Mikołaj Kopernik to jeden z najwybitniejszych światowych uczonych przełomu XV i XVI wieku. Jego twórczość naukowa była wszechstronna, jednak największe zasługi położył w dziedzinie astronomii. To była jego pasja, a za życia ceniono go przede wszystkim jako medyka, a także kartografa, urzędnika. Był człowiekiem wielu pomysłów. Jak więc nie mówić i nie pisać o nim!
Wciąż odkrywamy nowe interesujące informacje o Mikołaju Koperniku. Pod koniec 2005 roku grupa naukowców prowadzących wykopaliska w archikatedrze we Fromborku odkryła szczątki, które okazały się być szczątkami polskiego astronoma. Po wykonaniu rekonstrukcji twarzy na podstawie znalezionej w miejscu pochówku czaszki przypuszczenia okazały się być prawdziwe – było to miejsce, w którym spoczywał Mikołaj Kopernik. Badania zakończono w 2008 roku. 20 maja 2010 roku we fromborskiej katedrze odbył się powtórny pochówek wielkiego astronoma. Na uroczystościach był obecny poczet sztandarowy naszej szkoły.
Podczas majowej konferencji, w 2017 roku, zrealizowano kolejny odcinek serialu dokumentalnego z serii „Astronarium”. W tym samym roku powstał film dokumentalny Michała Juszczakiewicza (reżyseria) i Roberta Szaja (scenariusz) „Tajemnice De Revolutionibus”, który emitowany był w telewizji, a nasi uczniowie mogli obejrzeć go także w lubawskim kinie. Film to połączenie rozmów ze światowej sławy naukowcami oraz inscenizacji aktorskich. Był realizowany w kilku miejscach, między innymi we Fromborku, Gdańsku, Lidzbarku i w Lubawie.
A co o Mikołaju Koperniku dla „Pokolenia Z”? Proponujemy grę Assassin’s Creed: Brotherhood. Gracze komputerowi mogą spotkać na swej drodze… torunianina – Mikołaja Kopernika, który pojawia się jako kluczowa postać opowieści o Bractwie Asasynów i Zakonie Templariuszy. Powyższa historia rozgrywa się w renesansowych Włoszech, a gracze śledzący historię poszczególnych postaci mogą stać się poszukiwaczami informacji na temat słynnego astronoma. Kto wie, może dzięki temu, niektórzy z nich postanowią przyjrzeć się bliżej miejscom, w których wychowywał się młody Mikołaj?
Nasza szkoła, dzisiejszy lubawski „Kopernik” to 44 oddziały i 891 uczniów, 78 nauczycieli i 10 pracowników administracji i obsługi. Jest ona inna niż jeszcze kilka lat temu. Kolejne reformy oświaty, następujące zmiany społeczno-gospodarcze, wymagania rynku pracy, postęp technologiczny stawiają przed nauczycielami oraz uczniami nowe wyzwania. Chcemy być szkołą nowoczesną, korzystającą z nowych technologii i nowoczesnego warsztatu pracy – metod i form, przygotowującą młodego człowieka do dorosłego życia – do przyszłości.
W szczególnym dniu, jakim jest ŚWIĘTO PATRONA NASZEJ SZKOŁY – Mikołaja Kopernika, życzymy uczniom i ich rodzicom, nauczycielom, pracownikom szkoły, samorządowi miasta, Burmistrzowi Miasta Lubawa, naszym przyjaciołom, wszystkim, dla których ta szkoła jest ważna, wszelkiej pomyślności i jak najwięcej sukcesów.
Mamy przekonanie, że Szkoła Podstawowa im. Mikołaja Kopernika w Lubawie jest szkołą, która wychowuje młodych adeptów i przygotowuje do życia w duchu ideałów, wartości reprezentowanych przez patrona, przyczynia się do kształtowania mądrych i odpowiedzialnych obywateli naszego miasta i naszej Ojczyzny.
Szkoła Podstawowa w Lubawie od dłuższego czasu przygotowuje się do Święta Szkoły, jednak i w tym roku w związku z trwającą pandemią nie jest nam dane obchodzić tego dnia uroczyście z całą społecznością szkolną. Dlatego zapraszamy do odwiedzenia naszej szkolnej strony i śledzenia mediów, gdzie w nieco inny sposób wspólnie uczcimy rocznicę urodzin naszego patrona.
materiał: SP Lubawa
*Obrazek wyróżniający: Kopernik w grze Assassin’s Creed: Brotherhood.
